Áp xe não sau chấn thương sọ não hở: Một biến chứng không thể bỏ qua

Áp xe não là một trong những biến chứng nặng nề nhất sau chấn thương sọ não hở, đặc biệt ở vùng sọ mặt và nền sọ trước – nơi tiếp giáp với các xoang trán, xoang sàng và hốc mũi. Điều đáng nói, ngay cả khi người bệnh đã được phẫu thuật cấp cứu sớm và dùng kháng sinh dự phòng, nguy cơ áp xe não vẫn tồn tại với tỷ lệ không nhỏ.

Vì sao nguy cơ cao?

- Vết thương hở, đặc biệt nếu có tiếp xúc với nguồn chất bẩn (ao, rãnh nước, cống thải, đất cát…) khiến vi khuẩn đa dạng xâm nhập.

- Gãy xương trán, sàng làm thông thương xoang tự nhiên, tạo đường lan truyền nhiễm trùng vào não.

- Dò dịch não tủy là yếu tố nguy cơ mạnh nhất, giúp vi khuẩn đi thẳng vào nhu mô não.

Nhìn lại y văn

Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng áp xe não là một biến chứng thường gặp sau vết thương sọ não thương sọ não¹, có thể xuất hiện sau 2–4 tuần, trong một số trường hợp có thể muộn hơn tới 2–3 tháng sau thời điểm chấn thương. Mặc dù người bệnh đã được dùng kháng sinh để kiểm soát nhiễm trùng, nhưng việc hình thành áp xe là điều vẫn có thể xảy ra².

Tại Việt Nam, một bài báo tại Bệnh viện Tâm Anh cho biết người bị chấn thương ở đầu hoặc phẫu thuật đầu (bao gồm cả các thủ thuật nha khoa) trong thời gian gần có nguy cơ cao bị áp xe não³.

Những con số này cho thấy: áp xe não không phải biến chứng hiếm gặp, thậm chí có thể coi là tất yếu trong một số tình huống nguy cơ cao⁴.

Diễn biến lâm sàng có thể âm thầm

Áp xe não không phải lúc nào cũng biểu hiện rầm rộ. Nhiều bệnh nhân vẫn tỉnh táo, chỉ có triệu chứng mơ hồ như:

- Đau đầu âm ỉ, sốt nhẹ, mệt mỏi.

- Dễ nhầm lẫn với viêm xoang hoặc viêm màng não nhẹ.

Chẩn đoán áp xe não không dễ dàng vì các triệu chứng áp xe não ban đầu diễn ra rất chung chung, ví dụ như nhức đầu, khiến người bệnh chủ quan. Chính vì thế, việc chẩn đoán áp xe não thường bị trì hoãn cho đến khoảng hai tuần sau khi các triệu chứng áp xe não đầu tiên phát triển. Trong một số trường hợp, người bệnh áp xe não có thể bị co giật hoặc thay đổi thần kinh như yếu cơ một bên trước khi bác sĩ thực hiện chẩn đoán⁵.

Phòng ngừa và xử trí

- Người bị chấn thương vùng đầu – mặt, đặc biệt có vết thương hở hoặc ngã vào nguồn nước bẩn, cần đến bệnh viện ngay để được xử trí.

- Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân phải được theo dõi chặt chẽ trong ít nhất 2–3 tuần. Nếu xuất hiện sốt, đau đầu hoặc co giật, cần chụp CT hoặc MRI để kiểm tra.

- Áp xe não khi đã xuất hiện cần phải điều trị bằng kháng sinh mạnh (tốt nhất theo kháng sinh đồ) và kết hợp phẫu thuật dẫn lưu ổ mủ.

Thông điệp sức khỏe:

Áp xe não là biến chứng không hiếm trong trường hợp chấn thương sọ não hở tiếp xúc với môi trường bẩn, chấn thương vỡ xương vùng sọ mặt – nền sọ.... Người dân không nên chủ quan khi thấy vết thương đã lành bề ngoài, mà cần theo dõi sát sức khỏe và tái khám định kỳ để tránh hậu quả đáng tiếc.

Tài liệu tham khảo

1. Hu, B., Mao, X., Gao, P., Wang, J., Lv, B., Tian, X., ... & Cheng, H. (2019). Brain abscess with intracranial bone fragment migration. World Neurosurgery, 125, 327-328.

2. Savitri, Q. M., Putri, C. P., Gunawan, K. J., Hapsari, D. L., Sidharta, I., & Wicaksono, P. (2020). Localized asymptomatic cerebellar abscess after penetrating brain injury by wooden foreign object with adequate antibiotics administration: A case report. International journal of surgery case reports, 72, 85–90. https://doi.org/10.1016/j.ijscr.2020.05.058.

3. Mai Hoàng Vũ (2023). Áp xe não: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và cách phòng ngừa. https://tamanhhospital.vn/benh/ap-xe-nao/

4. Cerebral Abscess. (2021, August 8). Hopkinsmedicine.org. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/cerebral-abscess

5. Brain Abscess – Harvard Health. (2018, December 10). Harvard Health; Harvard Health. https://www.health.harvard.edu/a_to_z/brain-abscess-a-to-z

TS.BS Trương Như Hiển

Phó Giám đốc BVĐK Hoà Bình